اصل اباحهاصل اباحه جواز عقلی تصرف در اشیا قبل از ورود حکم شرع است. ۱ - تعریف اصل اباحهاصل اباحه، مقابل اصالت حظر بوده و به معنای حکم اولی عقل به جواز تصرف در اشیا با قطع نظر از وجود شرع و حکم شارع نسبت به آنها می‌باشد. ۲ - حکم عقل درباره افعال عادی انساندر این که عقل ، صرف نظر از احکام شرع، نسبت به افعال عادی انسان، که انتفاع از آنها صحیح بوده و ضرری برای کسی ندارد- در مقابل افعال ضروری او مثل تنفس چه حکمی دارد، میان علمای اصول اختلاف است: عده‌ای معتقدند در این گونه مسائل، عقل به اباحه و جواز تصرف، حکم می‌دهد و جمع دیگری اعتقاد دارند حکم عقل در آنها حظر و منع از تصرف است. گروهی نیز مانند « حاجبی » معتقدند عقل در این موارد هیچ گونه حکمی ندارد و بعضی مانند « اشعری » گفته‌اند عقل به توقف حکم می‌دهد. « شیخ طوسی (رحمه الله)» در کتاب « عُدّة الاصول » نظر اخیر را پذیرفته است. ۳ - توهم شباهت اصالت اباحه و اصالت برائتاصالت اباحه و اصالت برائت به یک دیگر شباهت دارند، به گونه‌ای که بعضی توهم کرده‌اند که بحث از اصالت اباحه، همان بحث از اصالت برائت است، اما حقیقت این است که بین این دو تفاوت‌هایی وجود دارد. [۸]
فاضل لنکرانی، محمد، کفایة الاصول، ج۴، ص۵۰۴.
[۹]
عراقی، ضیاء الدین، منهاج الاصول، ج۴، ص۱۸.
[۱۰]
مغنیه، محمد جواد، علم اصول الفقه فی ثوبه الجدید، ص۲۵۶.
۴ - پانویس
۵ - منبعفرهنگ نامه اصول فقه، تدوین توسط مرکز اطلاعات و مدارک اسلامی، ص۲۰۳، برگرفته از مقاله «اصل اباحه». |